Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Фарзандингизни дангасаликдан қайтаришга ёрдам берадиган маслаҳатлар
Боладан маъсулиятли бўлишни қатъий талаб қилиш ва уни дангасаликда айблаш, одатда, самара бермайди. Фарзандингиз ўйнашдан тўхтаб, ўзига топширилган вазифани эслаши учун арзирли сабаблар бўлиши лозим. Шунинг учун биз, катталар, болалардан бирор нарса илтимос қилишдан олдин буни қай тарзда амалга оширишни ўйлаб олишимиз муҳим.
Фарзандингизга қайсидир топшириқни у беш ёшда бўлгани учун бажариши кераклигини уқтирсангиз ёки сиз унинг бу ёшида муайян ишларни мустақил бажарганлигингизни писанда қилсангиз, бундан бола фақатгина зерикиб, диққати ошиб кетади, холос. Бундан ташқари, аниқ-равшан талабларнинг йўқлиги сабабли аксар болалар нимани ва қандай қилиб тўғри бажариш лозимлигини тўла тушуниб етишмайди.
Бола катталарга ундаги мустақилликнинг шаклланиши эмас, балки олинадиган натижа муҳимроқ эканини сезиб қолади. Масалан, фарзандининг тўкилган сутни ҳеч шошмасдан, имиллаб артаётганини кўрган она, оқибатни бартараф этишда ташаббусни ўз кўлига олади. Демак, ота-оналарни ҳаракатга келтириш учун озроқ нолиш ёки ўзини мажолсиз кўрсатиш кифоя. Шунинг учун:
Масалан, қопқоғини ёпиб кўйиш ёдидан кўтарилгани туфайли фломастерлари қуриб қолган бўлса, янгисини сотиб олишга шошилманг. Бирор ҳафта қалам ёки бўёқлардан фойдалансин. Фарзандингиз ҳар гал хўрсиниб, янги фломастер олинса, яхши бўлишига ишора қилганида, сиз ҳам хўрсиниб, янгисининг узоққа етишига шубҳангиз борлигини айтинг. Келажакда ижодининг бу қийин даврини эслаб буюмларини авайлашни ўрганади.
Болангиздан ўйнаб бўлгандан сўнг ўйинчоқларини дарҳол йиғиб қўйишини сўраманг. Мактабгача бўлган ёшдаги болалар бир иш билан 15-20 дақиқа машғул бўладилар. Агар ҳар гал орасталик қилсалар, унда роботдан фарқлари қолмайди. Ётишдан олдин, қоронғида ўйинчоқларига қоқилиб кетмаслиги учун уларни йиғиб қўйишни илтимос қилиш болага кўпроқ тушунарли бўлади.
Масалан, «Йиғиб-териб қўй»нинг ўрнига, «Тушликдан сўнг идишларни столдан йиғиб қўй» денг. Шунингдек, ёрдамни кутмасдан мустақил равишда кийинса, вақтни тежаб ютиб қолинган вақтда мультфильмнинг ярмини кўриш, олтита расмни бўяш ва ҳоказоларни қилиш мумкинлигини айтинг.
Кўпчилик болалар ёшларидан келиб чиққан ҳолда ўз фаолиятларини режалаштиришни билишмайди. Истакларини нимадан бошлаб, қандай амалга ошириш даркорлигини тушунишмайди. Мустақил ҳолда тайёргарлик кўриш болани шошилтириб қўйиши мумкин. У сочиқ ёки оёқ кийимининг қай бирини аввал олишини билмай, ҳамма нарсаларини бир жойга тўплаб, онасини кутади. Бундай ҳолатда болага қўшимча сабабларни эмас, балки топшириқни қадам-бақадам бажариш йўл-йўриғини кўрсатиш керак.
Шунинг учун кўргазмали қуроллар сифатида кетма-кетликни тасвирловчи расмлардан фойдаланинг. Бу каби «инфографика» маълум бир иш-ҳаракатнинг тартибини ёритиб беради. Масалан, кийим кийиш, боғчага отланиш ёки тиш ювиш каби кундалик вазифалар. Агар бундай шпаргалкада календарлардаги каби қизил тўртбурчак ромча бўлса, болага ундан фойдаланиш янада завқ бағишлайди. Каттароқ ёшдаги болалар учун эса магнитли эслатмаларни қўллаш мақсадга мувофиқдир.
Вазифалар кетма-кетлигини шеърдаги каби қофиялаб кўринг, масалан: «Қўлни совунлаб ювамиз, кейин сочиққа артамиз!» Бошида шеърни ўқиб, фарзандингиз билан бирор топшириқни бирга бажаринг. Бора-бора секин-аста ишни унинг ўзига қўйиб беринг. Қийналиб қолганида ёрдамингизни аяманг, чунки фарзандингиз шу тариқа мустақилликка ўрганади.
манзил: Islamisemya.com
